Mapa Piri Reisa

Najbardziej tajemnicza mapa w historii

Historia oryginału

Mapę Piri Reisa określić można w sensie dosłownym dziełem sztuki kartograficznej lecz również najbardziej kontrowersyjnym dokumentem z epoki wielkich odkryć geograficznych.
Historia mapy jest niezwykle ciekawa. Począwszy od jej odkrycia, a skończywszy na niezliczonych teoriach spiskowych, których powodem się stała.
Natknął się na nią 9 października 1929 roku Gustav Adolf Deismann, profesor teologii na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie. Został on wyznaczony przez tureckie Ministerstwo Edukacji do skatalogowania dzieł nieislamskich w Bibliotece Pałacu Topkapi. Stało się to możliwe po prośbie Deismann skierowanej do zarządcy pałacu Khalila Edena, który zorganizował poszukiwania porzuconych i zapomnianych dokumentów.  Gdy Deissmann po raz pierwszy zetknął się z mapą, już wtedy zdał sobie sprawę, że może mieć w rękach wyjątkowe znalezisko. Skonsultował się więc z orientalistą Paulem Calaisem, który zidentyfikował ją jako mapę sporządzoną przez Piri Reisa. Odkrycie stało się międzynarodową sensacją, ponieważ była to wówczas jedyna znana kopia mapy świata Krzysztofa Kolumba, a także jedyna XVI-wieczna mapa przedstawiająca Amerykę Południową w geograficznie poprawnym położeniu podłużnym względem Afryki.
Zachowany fragment zawiera zachodnie wybrzeże Afryki i wschodnie wybrzeże Ameryki Południowej. Mapa została podpisana przez Piri Reisa, admirała osmańskiego, geografa i kartografa, i opatrzona datą islamskiego miesiąca Muharram 919, co odpowiada 1513 w kalendarzu gregoriańskim.
Zachowany fragment zawiera zachodnie wybrzeże Afryki i wschodnie wybrzeże Ameryki Południowej. Mapa została podpisana przez Piri Reisa, admirała osmańskiego, geografa i kartografa, i opatrzona datą islamskiego miesiąca Muharram 919, co odpowiada 1513 w kalendarzu gregoriańskim.
Od momentu odkrycia mapa była przedmiotem różnych teorii spiskowych. Jedna z nich mówi o tym, że przedstawia ona linię brzegową Antarktydy 300 lat przed odkryciem południowego kontynentu polarnego. Innym, jeszcze bardziej fantastycznym twierdzeniem jest to, że Antarktyda jest nie tylko przedstawiana, ale pokazywana taką, jaką była, zanim została pokryta czapą lodową ponad 6000 lat temu.
Naukowe kontrowersje i analizy rozpoczęły się w 1965 roku, kiedy profesor Charles Hapgood opublikował swoją hipotezę w książce Maps of Ancient Sea Kings. Profesor wraz ze swoimi studentami z University of New Hampshire przestudiował mapę i stwierdził szereg anomalii, takich jak wykorzystanie odwzorowania Mercatora opracowanego pół wieku później czy pokazanie lodowcowej Antarktydy. Grecy znali i tworzyli mapy z odwzorowaniem walcowym w oparciu o zrozumienie kulistego kształtu Ziemi.
 Europejczycy zaczęli używać odwzorowania Mercatora dopiero pod koniec XVI wieku, gdyż jego wynalazca, kartograf Gerard Mercator, urodził się w 1512 roku, zaledwie rok przed wykonaniem mapy Piri Reisa (1513 r.)!
Europejscy żeglarze nauczyli się wykorzystywać astronomię i geometrię do określania długości i szerokości geograficznej dopiero po wynalezieniu chronometru w 1760 roku. Nawet jeśli te dwie niespójności można logicznie wytłumaczyć za pomocą greckich map źródłowych i wykresów z czasów Aleksandra Wielkiego, to włączenia Antarktydy nie da się w żaden sposób wytłumaczyć. Hapgood zasugerował, że mapa Piri Reis została oparta na materiale datowanym na co najmniej 4000 lat p.n.e., czyli zanim wszystkie znane cywilizacje wpadły na pomysł pisania, a tym bardziej mapowania otaczającego ich świata.
Szokiem dla naukowców było również potwierdzenie, że na mapie Piri Reisa znajduje się obraz Antarktydy bez pokrywy lodowej kontynentu. Potwierdzenie tego faktu możliwe stało się dopiero w XX wieku dzięki wykorzystaniu zdjęć satelitarnych i najnowocześniejszych technologii.
Mapa została narysowana na skórze gazeli i według różnych źródeł ma wymiary: 90×63 cm, 86×60 cm, 90×65 cm, 85×60 cm, 87×63 cm lub 86×62 cm. Rozbieżności te wynikają ze zniszczonych krawędzi, które utrudniają porozumienie w kwestii jej dokładnych wymiarów.

Specyfikacja faksymile

Tytuł angielski: Piri Reis Chart of the Ocean Sea a.1513
Format: ok. 90 x 63 cm
Papier: dedykowany Fedrigoni
Wykończenia: ręczne i laserowe techniki postarzania
Nakład całkowity: 500 egzemplarzy